Krapte, werkdruk en ziekteverzuim

Vanwege de krapte op de arbeidsmarkt in veel sectoren, zoals bijvoorbeeld de zorg en de horeca, waar geen mensen te vinden zijn, wordt er in die sectoren steeds meer gevraagd van de werknemers die er wel werken. Met minder mensen moet hetzelfde of meer werk worden gedaan. Dit zorgt voor een toenemende werkdruk die zich, zo blijkt uit de cijfers van het CBS. Volgens het CBS was het ziekteverzuim – 6,3 procent – in het eerste kwartaal 2022 het hoogste ziekteverzuim ooit gemeten.

 

Volgens het CBS is het personeelstekort sinds de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw niet zo groot geweest. Het CBS heeft berekend dat er voor elke 133 vacatures, maar 100 werkzoekenden zijn. Er zijn dus 33 banen waarvoor geen werknemers te vinden zijn. Er staan ongeveer 450.000 vacatures open terwijl er maar 340.000 werkzoekenden zijn. Hierdoor blijven er 110.000 banen onvervuld, terwijl daar wel werk voor is.

 

De vraag is hoe dat kan. Hoe is het mogelijk dat er meer werk is dan dat er werkzoekenden zijn. Het antwoord daarop is niet eenvoudig. Corona speelt een rol, maar ook voor corona was er in bepaalde sectoren al een krapte. De vergrijzing speelt zeker een rol. De arbeidsmarkt vergrijsd en het aantal gepensioneerden ten opzichte van het aantal werkenden neemt alsmaar toe. Dit in combinatie met het feit dat er al jarenlang te weinig kinderen worden geboren, die uiteindelijk zullen toetreden tot de arbeidsmarkt, zorgt er ook voor dat het aantal werkenden in Nederland al jaren afneemt. Ook het feit dat er veel flexwerk is en er veel parttime wordt gewerkt in Nederland speelt hierin een rol.

 

Wat er echter voor zorgt dat de problemen alsmaar groter lijken te worden is de enorme toename van het ziekteverzuim. Het ziekteverzuim was 5 jaren geleden 4,5 procent en is nu gestegen tot ruim 6,5 procent. Dit is het hoogste ziekteverzuimpercentage ooit gemeten door het CBS. Dit ziekteverzuimpercentage betekent dat we ongeveer 200.000 werknemers hierdoor missen. Tel je deze bovenop de 110.000 openstaande vacatures, dan is het totaal tekort van 310.000 werknemers.

 

Het werk gaat echter onverminderd door, waardoor er met steeds minder mensen hetzelfde of meer werk moet worden gedaan. Dit zorgt weer voor een toename van de werkdruk welke uiteindelijk leidt tot meer ziekteverzuim. En daarmee lijkt de vicieuze cirkel rond. Om deze cirkel te doorbreken moeten er dus een oplossing komen, maar wat is dan die oplossing en is die er eigenlijk wel?

 

Als de economie maar blijft groeien en de vraag naar arbeid blijft toenemen dan wordt het probleem alsmaar groter. Is er dan een mogelijkheid om de economie wel te laten groeien zonder dat de vraag naar arbeid toeneemt. Bijvoorbeeld door niet meer, maar kwalitatief beter werk te leveren tegen een hogere kostprijs. Volgens het CBS zijn er bovendien ongeveer 1,2 miljoen mensen die nu niet werken, maar wel willen werken of die al werken, maar meer willen gaan werken. Bijvoorbeeld mensen in de bijstand of mensen zonder uitkering of mensen met een kleine deeltijdbaan. Er zijn echter allerlei barrières die dan voor hen weg moeten worden genomen om werken meer aantrekkelijker te maken. Bijvoorbeeld door het bieden van beter arbeidsvoorwaarden of hogere lonen.

 

Een andere manier om de vraag naar werknemers af te laten nemen is het verder robotiseren en automatiseren van arbeid of door meer en langer te gaan werken. Een andere oplossing voor de krapte is het halen van werknemers uit het buitenland. Een proces wat al langer gaande is, waarbij zowel hoog- als laag opgeleide arbeidsmigranten de gaten op de arbeidsmarkt vullen.

 

Een veelvoud aan mogelijke oplossingen die allemaal weer potentiële andere problemen met zich mee kunnen brengen. Zo kan verregaande robotisering en automatisering leiden tot het terugdringen van krapte, maar ook leiden tot verdringing op de arbeidsmarkt en het verlies aan banen. Dan kun je wel simpel zeggen dat deze mensen dan maar moeten gaat werken in sectoren waar er wel een tekort is, maar dan moeten zij daarvoor natuurlijk wel geschikt zijn. En daar zit nu juist ook een groot probleem. Er zijn weliswaar 340.000 werkzoekende, maar die beschikken niet allemaal over de juiste kwalificaties om de 450.000 vacatures te vervullen.

 

Ook het switchen van werk in de ene sector naar werk in de andere sector is makkelijker gezegd dan gedaan en alleen maar te realiseren met om- her- en bijscholing om de werkzoekende voldoende uitrusting te geven zodat zij kunnen deelnemen aan de arbeidsmarkt. Er zijn al allerlei projecten gaande om dit te realiseren, maar het is allemaal nog niet genoeg. Het naar binnen halen van arbeidsmigranten in het toch al dikbevolkte Nederland en wat dat met zich meebrengt is een onderwerp waar op zich al een blog mee kan worden gevuld.

 

Welke oplossingen er ook worden bedacht, we zijn voorlopig nog niet van de krapte op de arbeidsmarkt af, en de daarmee gemoeide werkdruk en het stijgend ziekteverzuim.

 

M. (Marco) Stavinga

Cao-onderhandelaar

 

Vakbond LBV 

Elke dag bereikbaar 9.00 – 17.00 uur

Strevelsweg 700/612

3083 AS Rotterdam

088-2663000